پرسش و پاسخ فرستاده رومى با موبدان ایران

سپهبد فرستاده را پیش خواند

بران نامور پیشگاهش نشاند

چو بشنید بیدار شاه جهان

فرستاده را خواند پیش مهان‏

بیامد جهان دیده داناى پیر

سخن‏گوى و با دانش و یادگیر

بکش کرده دست و سر افگنده پست

بر تخت شاهى بزانو نشست‏

بپرسید بهرام و بنواختش

بر تخت پیروزه بنشاختش‏

بدو گفت کایدر بماندى تو دیر

ز دیدار این مرز ناگشته سیر

سپهبد فرستاده را پیش خواند

بران نامور پیشگاهش نشاند

چو بشنید بیدار شاه جهان

فرستاده را خواند پیش مهان‏

بیامد جهان دیده داناى پیر

سخن‏گوى و با دانش و یادگیر

بکش کرده دست و سر افگنده پست

بر تخت شاهى بزانو نشست‏

بپرسید بهرام و بنواختش

بر تخت پیروزه بنشاختش‏

بدو گفت کایدر بماندى تو دیر

ز دیدار این مرز ناگشته سیر

مرا رزم خاقان ز تو بازداشت

بگیتى مرا همچو انباز داشت‏

کنون روزگار توام تازه شد

ترا بودن ایدر بى‏اندازه شد

سخن هرچ گویى تو پاسخ دهیم

و ز آواز تو روز فرّخ نهیم‏

فرستاده پیر کرد آفرین

که بى‏تو مبادا زمان و زمین‏

هران پادشاهى که دارد خرد

ز گفت خردمند رامش برد

بیزدان خردمند نزدیک‏تر

بداندیش را روز تاریک‏تر

تو بر مهتران جهان مهترى

که هم مهتر و شاه و هم بهترى‏

ترا دانش و هوش و دادست و فر

بر آیین شاهان پیروزگر

همانت خرد هست و پاکیزه راى

بر هوشمندان توى کدخداى‏

که جاوید بادى تن و جان درست

مبیناد گردون میان تو سست‏

زبانت ترازوست و گفتن گهر

گهر سخته هرگز که بیند بزر

اگر چه فرستاده قیصرم

همان چاکر شاه را چاکرم‏

درودى رسانم ز قیصر بشاه

که جاوید باد این سر و تاج و گاه‏

و دیگر که فرمود تا هفت چیز

بپرسم ز دانندگان تو نیز

بدو گفت شاه این سخنها بگوى

سخن‏گوى را بیشتر آب روى‏

بفرمود تا موبد موبدان

بشد پیش با مهتران و ردان‏

بشد موبد و هر که دانا بدند

بهر دانشى بر توانا بدند

سخن گوى بگشاد راز از نهفت

سخنهاى قیصر بموبد بگفت‏

بموبد چنین گفت کاى رهنمون

چه چیز آنک خوانى همى اندرون‏

دگر آنک بیرونش خوانى همى

جزین نیز نامش ندانى همى‏

زبر چیست اى مهتر و زیر چیست

همان بیکرانه چه و خوار کیست‏

چه چیز آنک نامش فراوان بود

مر او را بهر جاى فرمان بود

چنین گفت موبد بفرزانه مرد

که مشتاب و ز راه دانش مگرد

مر این را که گفتى تو پاسخ یکیست

سخن در درون و برون اندکیست‏

برون آسمان و درونش هواست

زبر فرّ یزدان فرمانرواست‏

همان بیکران در جهان ایزدست

اگر تاب گیرى بدانش بدست‏

زبر چون بهشتست و دوزخ بزیر

بَد آن را که باشد بیزدان دلیر

دگر آنک بسیار نامش بود

رونده بهر جاى کامش بود

خرد دارد اى پیر بسیار نام

رساند خرد پادشا را بکام‏

یکى مهر خوانند و دیگر وفا

خرد دور شد درد ماند و جفا

زبان آورى راستى خواندش

بلند اخترى زیرکى داندش‏

گهى بردبار و گهى رازدار

که باشد سخن نزد او پایدار

پراگنده اینست نام خرد

از اندازه‏ها نام او بگذرد

تو چیزى مدان کز خرد برترست

خرد بر همه نیکویها سرست‏

خرد جوید آگنده راز جهان

که چشم سر ما نبیند نهان‏

دگر آنک دارد جهاندار خوار

بهر دانش از کرده کردگار

ستاره‏ست رخشان ز چرخ بلند

که بینا شمارش بداند که چند

بلند آسمان را که فرسنگ نیست

کسى را بدو راه و آهنگ نیست‏

همى خوار گیرى شمار ورا

همان گردش روزگار ورا

کسى کو ببیند ز پرتاب تیر

بماند شگفت اندرو تیز ویر

ستاره همى بشمرد ز آسمان

ازین خوارتر چیست اى شادمان‏

من این دانم ار هست پاسخ جزین

فراخست راى جهان آفرین‏

سخن دان قیصر چو پاسخ شنید

زمین را ببوسید و فرمان گزید

ببهرام گفت اى جهاندار شاه

ز یزدان برین بر فزونى مخواه‏

که گیتى سراسر بفرمان تست

سر سرکشان زیر پیمان تست‏

پسند بزرگان فرّخ نژاد

ندارد جهان چون تو شاهى بیاد

همان نیز دستورت از موبدان

بدانش فزونست از بخردان‏

همه فیلسوفان ورا بنده‏اند

بدانایى او سر افگنده‏اند

چو بهرام بشنید شادى نمود

بدلش اندرون روشنایى فزود

بموبد درم داد ده بدره نیز

همان جامه و اسپ و بسیار چیز

و زانجا خرامان بیامد بدر

خرد یافته موبد پر هنر

فرستاده قیصر نامدار

سوى خانه رفت از بر شهریار