دسته: کین سیاوش

و زان سو نوندى بیامد براه

بنزدیک سالار توران سپاه‏

که آمد بکین رستم پیل تن

بزرگان ایران شدند انجمن‏

ورازاد را سر بریدند زار

برانگیخت از مرز توران دمار

سپه را سراسر بهم بر زدند

به بوم و ببر آتش اندر زدند

چو بشنید افراسیاب این سخن

غمى شد ز کردارهاى کهن‏

نماند ایچ بر دشت ز اسپان یله

بیاورد چوپان بمیدان گله‏

در گنج گوپال و بر گستوان

همان نیزه و خنجر هندوان‏

چو لشکر بیامد ز دشت نبرد

تنان پر ز خون و سران پر ز گرد

خبر شد ز ترکان بافراسیاب

که بیدار بخت اندر آمد بخواب‏

همان سرخه نامور کشته شد

چنان دولت تیز برگشته شد

بریده سرش را نگونسار کرد

تنش را بخون غرقه بر دار کرد

همه شهر ایران جگر خسته‏اند

به کین سیاوش کمر بسته‏اند

نگون شد سر و تاج افراسیاب

همى کند موى و همى ریخت آب‏

همى گفت رادا سرا موبدا

ردا نامدارا یلا بخردا

دریغ ارغوانى رخت همچو ماه

دریغ آن کئى برز و بالاى شاه‏

بیامد ز قلب سپه پیلسم

دلش پر ز خون کرده چهره دژم‏

چنین گفت با شاه توران سپاه

که اى پر هنر خسرو نیک‏خواه‏

گرایدونک از من ندارى دریغ

یکى باره و جوشن و گرز و تیغ‏

ابا رستم امروز جنگ آورم

همه نام او زیر ننگ آورم‏

بپیش تو آرم سر و رخش او

همان خود و تیغ جهان بخش او

ازو شاد شد جان افراسیاب

سر نیزه بگذاشت از آفتاب‏

بدو گفت کاى نام بردار شیر

همانا که پیلت نیارد بزیر

اگر پیل تن را بچنگ آورى

زمانه بر آساید از داورى‏

چنین گفت با لشکر افراسیاب

که بیدار بخت اندر آمد بخواب‏

اگر سستى آرید یک تن بجنگ

نماند مرا روزگار درنگ‏

بریشان ز هر سو کمین آورید

بنیزه خور اندر زمین آورید

بیامد خود از قلب توران سپاه

بر طوس شد داغ دل کینه‏خواه‏

از ایران فراوان سپه را بکشت

غمى شد دل طوس و بنمود پشت‏

بر رستم آمد یکى چاره‏جوى

که امروز ازین رزم شد رنگ و بوى‏

همه رزمگه شد چو دریاى خون

درفش سپهدار ایران نگون‏

بیامد ز قلب سپه پیل تن

پسِ او فرامرز با انجمن‏

سپردار بسیار در پیش بود

که دلشان ز رستم بد اندیش بود

چو خورشید برزد سر از کوهسار

بگسترد یاقوت بر جویبار

تهمتن همه خواسته گرد کرد

ببخشید یک سر بمردان مرد

خروش آمد و ناله کرّ ناى

تهمتن برانگیخت لشکر ز جاى‏

نهادند سر سوى افراسیاب

همه رخ ز کین سیاوش پر آب‏

پس آگاهى آمد بپرخاشجوى

که رستم بتوران در آورد روى‏

بپیران چنین گفت کایرانیان

بدى را ببستند یک سر میان‏

کنون بوم و بر جمله ویران شود

بکام دلیران ایران شود

کسى نزد رستم برد آگهى

ازین کودک شوم بى‏فرّهى

هم آنگه برندش بایران سپاه

یکى ناسزا بر نهندش کلاه‏

تهمتن نشست از بر تخت اوى

بخاک اندر آمد سر بخت اوى‏

یکى داستانى بگفت از نخست

که پر مایه آن کس که دشمن نجست‏

چو بد خواه پیش آیدت کشته به

گر آواره از پیش برگشته به‏

از ایوان همه گنج او باز جست

بگفتند با او یکایک درست‏

غلامان و اسپ و پرستندگان

همان مایه‏ور خوب رخ بندگان‏

در گنج دینار و پر مایه تاج

همان گوهر و دیبه و تخت عاج‏

یکایک ز هر سو بجنگ آمدش

بسى گوهر از گنج گنگ آمدش‏

سپه سر بسر زان توانگر شدند

ابا یاره و تخت و افسر شدند

چنان بد که روزى زواره برفت

به نخچیر گوران خرامید تفت‏

یکى ترک تا باشدش رهنماى

به پیش اندر افگند و آمد بجاى‏

یکى بیشه دید اندران پهن دشت

که گفتى برو بر نشاید گذشت‏

ز بس بوى و بس رنگ و آب روان

همى نو شد از باد گفتى روان‏

پس آن ترک خیره زبان برگشاد

به پیش زواره همى کرد یاد

که نخچیرگاه سیاوش بد این

برین بود مهرش بتوران زمین‏

بدین جایگه شاد و خرّم بدى

جز ایدر همه جاى با غم بدى‏

زواره چو بشنید زو این سخن

برو تازه شد روزگار کهن‏

چو گفتار آن ترکش آمد بگوش

ز اسپ اندر افتاد و زو رفت هوش‏

بر انگیخت آن پیل تن را ز جاى

تهمتن هم آن کرد کو دید راى‏

همان غارت و کشتن اندر گرفت

همه بوم و بر دست بر سر گرفت‏

ز توران زمین تا بسقلاب و روم

نماندند یک مرز آباد بوم‏

همى سر بریدند برنا و پیر

زن و کودک خرد کردند اسیر

برین گونه فرسنگ بیش از هزار

برآمد ز کشور سراسر دمار

هر آن کس که بد مهترى با گهر

همه پیش رفتند بر خاک سر

که بیزار گشتیم ز افراسیاب

نخواهیم دیدار او را بخواب‏

ازان خون که او ریخت بر بى‏گناه

کسى را نبود اندر آن روى راه‏

تهمتن چو بشنید شرم آمدش

برفتن یکى راى گرم آمدش‏

نگه کرد ز اسپان بهر سو گله

که بودند بر دشت ترکان یله‏

غلام و پرستندگان ده هزار

بیاورد شایسته شهریار

همان نافه مشک و موى سمور

ز در سپید و ز کیمال بور

برنگ و ببوى و بدیبا و زر

شد آراسته پشت پیلان نر

ز گستردنیها و از بیش و کم

ز پوشیدنیها و گنج و درم‏

ز گنج سلیح و ز تاج و ز تخت

بایران کشیدند و بر بست رخت‏

ز توران سوى زابلستان کشید

بنزدیک فرخنده دستان کشید

چو آگاهى آمد بکاوس شاه

که شد روزگار سیاوش تباه‏

بکردار مرغان سرش را ز تن

جدا کرد سالار آن انجمن‏

ابر بى‏گناهش بخنجر بزار

بریدند سر زان تن شاهوار

بنالد همى بلبل از شاخ سرو

چو درّاج زیر گلان با تذرو

همه شهر توران پر از داغ و درد

به بیشه درون برگ گلنار زرد

گرفتند شیون بهر کوهسار

نه فریادرس بود و نه خواستار

چو این گفته بشنید کاوس شاه

سر نامدارش نگون شد ز گاه‏

برو جامه بدرید و رخ را بکند

بخاک اندر آمد ز تخت بلند