مرد گیران، مزد گیران( روز زن )

مراسم ویژه روز زن در ایران باستان

روز پنجم از هر ماه موسوم است به سپنته ارمئی تی که که چهارمین امشاسپند دردین زرتشتی است. این واژه مرکب است از سپنته یا سپند به معنی پا و مقدس وآرمئی تی به معنی فروتنی وبردباری. پس نام امشاسپند به معنی سازگاری وفروتنی وبردباری نیک وم قدس است. این واژه در پهلوی به گونه سپندارمت ودر فارسی سپندارمذ، اسفندار مذ و اسفند شده است.

سپندارمذ روز نجماز هر ماه وماه دوازدهم سال است.در شکل معنوی ومینوی اش مظهر بردباری وسازگاری اهورامزدا است و در جهان مادی وخاکی نگهبانی زمین به وی سپرده شده. برابر با روش و قاعده کلی، روز پنجماسفند به مناسبت تقارن نام روز وماه جن بوده است. این جشن مراه با آداب ورسوم تشریفاتی ویژه برگزار می شد. نخستین جشنی که در این روز برگزار می شد، جشن مرد گیران یا مزدگیران بوده است. این جشن ویزه زنان بوده و به مناسبت تجلیل وبزرگداشت شان برپا می گشت. این جشن را خلف تبریزی، پنج روز آخر اسفند یادکرده؛ اما در سایر منابع روز پنجم یادشده است.

به بیان  ابوریحان بیرونی؛  اسفندار مذ ایزدموکل بر زمین وایزدحامی و نگاهبان زنان شور دوست و پارسا ودرست کار بوده است. به هین مناسبت این روز؛ عید زنان به شمار می رفت. مردان به جهت گرامی داشت، به آنان هدیه داده وبخشش می کردند. در زمان  ابوریحان بیرونی این رسم هنوز رواج داشته است. نه بر آنکه فقط از هدایا ودهش هایی بر خوردار می شدند، بلکه زنان نوعی فرمانروایی می کردند ومردان باید که ازآنان فرمان میبردند. گردیزی نوشته است از این جهت جشن را مردگیران می گفتند که زنان به اختیار خویش وبا آزادی، شوهر ومرد زندگیخودرا بر میگزیدند.

چنانکه اشاره شد، این جشن به نام مژدگیران یا مزدگیران نیز ضبط شده است.وجه تسمیه این عنوان نیز ایدبه آن جهت باشد که در این روز که عید ویژه زنان بوده، مردان جهت گرامی داشتن وقدر دانی، مزدوپاداشی به صورت هدایا بدانان می دادند واز آنان اطاعت کرده و آرزوهاشان را برآورده می نمودند.در واقع می توتن گفت روز جشن زنان بوده است.

.