نتیجه حمله به ایران خاوری

به گمان من – شاهپور شهبازی – بدین پرسش که آیا به هند شمالی هم لشکر کشیده یا نه باید پاسخ منفی داد. اگرچه گزنفن نوشته است هندوان باجگذار کورش شدند، سخن وی قابل اعتماد نیست. مورخان اسکندر روایت می کنند که هرکس پیش از اسکند به هند لشکر کشید و از راه بیابان گدروزیا سفر کرد به بدبختی دچار شدو حتی کورش پسر کمبوجیه که دلاورتین پادشاه آسیا بود در راه پیمائی از بیابان گدرروزیا همه مردان خود بجز هفت تن ، از دست داد و به هند نتاخت

بی گمان این سخنان را برای آن گفته اند تا نشان دهند که اگر اسکند در بیابان بلوچستان درمانده شد جای شگفتی نبود، چه حتی کورش هم در آنجا با ناکامی روبروگشته بود

با این همه به یقین میتوان گفت که کورش سرزمین های ثث گوش و گنداره را به ایرانشهر افزود، زیرا در آغاز پادشاهی داریوش جزو کشور او بودند

گشودن این سرزمین های پهناور و راه پیمائی در بیابان های درشت و کوه های برتر از پرش عقاب و متحد کردن قبیله های ایارن خاوری زیر درفش شاهنشاهی ایران از کارهای درخشان کورش است و همه انها شش سال بیشتر طول نکشید و این خود تیزی و شایستگی ان سردار بزرگ را نشان میدهد

این لشکر کشی به مشرق بجز افزودن بر وسعت و جمعیت ایرانشهر دو نتیجه دیگر هم داشت

یک : از ان پس یونانیان توانستند از زبان ایرانیان درباره سرزمین های آسیای میانه و هند چیزهائی بشنوند و بنویسند و بدین گونه دانش جغرافیا را گسترش دهدن

دوم : ایرانیان با سکاها همسایه شدند و از ان به بعد ناچار بودند پاسخگوی تهدیداتشان باشند و از دو سو بجنگند در شمال و خاور با سکاها و در باختر با بابلیان ، مصر و یونانیان – هخامنشیان جز در برابر یونانیان در مقابل همه همآوردانشان کامیاب گشتند

.