دسته: زندگینامه بزرگان ایران زمین

میرزاابوالفتح خان ملقب به سیف الشعرا از سخنوران خوش ذوق و پر کار دوره ناصرالدین شاه و مظفر الدین شاه قاجار است وی در ۱۲۰۳ – ۱۲۴۰  هجری – در قریه سامان که در جنوب غربی اصفهان واقع است دیده به جهان گشود . در کودکی ار نعمت پدر محروم گشت و تربیت وی به عموش محول شد

دهقان در سن ۱۳ سالگی به اصفهان آمد و از آنجا عازم کربلا گشت و بعد از بازگشت از کربلا تمام عمر ار در اصفهان زیست . تحصیلات را در اصفهان به اتمام رساند و فنون  و دقایق شعر ارا از ابوالفقرا که یکی از شعرای استاد اصفهان بود فرا گرفت ولی سرانجام از استاد مشهور تر شد

دیوان دهقان شامل غزلیت ، قصاید ، رباعیات اوست به ده هزار بیت می رسد و اثر دیگر او که شاهکار او محسوب میشود منظومه هزار و یک شب می باشد که به نام حاج سلیمان رکن الملک شیرازی نظمکرده است

دهقان در سال ۱۲۸۷ – ۱۲۳۶ هجری – در زادگاه خود سامان بدرود حیات گفت و همانجا به خاک سپرده شد

تا زلف نگارم به رخش ریخته باشد           با صبح طرب ، شام غم آمیخته باسد

مرغان بشکسته قفس را و پریدند           ای وای به مرغی که پرش ریخته باشد

آن را که شده گوهر عشق تو گم از دست   باید که به سر خاک جهان ریخته باشد

آن دل که بر آید به یکی تار دو زلف       شیریست که صد سلسله بگسیخته باشد

صید همه دشتند شکار تو نبینم            یک صید که از چنگ تو بگریخته باشد

                      دهقان بگریزد به کجا از بر چشمت

                    هر جا که رود فتنه بر انگیخته باشد

.

محمد علی از سخنوران نکته سنج و شیرین بیان اصفهان بود . وی در ابتدای جوانی به شیراز رفت و تا پایان عمر در آن شهر زیست . شیدا شاعری رند و عاشق پیش هبود . احمد گرجی که با وی معاشرت داشت در تذکره اختر  مینویسد :

در غزلسرایی طبع خوش و سلیقه درستی داشت صاحب دیوان است قریب به شش قزار بیت دیوان دارد . سوخته یی که تمامت عمر بسوز و گداز عشق و عاشقی مبتلا و از تاثیر تخلص واله و شیدا می زیست

شیدا در اواخر عمر به خاطر افراط در استفاده از افیون رنجور شد و روزگاری ب هسختی و پریشانی گذراند و عاقبت در ۱۱۷۸ – ۱۲۱۴ هجری – در شیراز وفات یافت

مرا بیگانه کرد از آشنایان         بنازم آن نگاه آشنا را

غیر را سر چو به نازی تفکر نگرم          سوزم از غم که مبادا به خیال تو  بود

شتاب کن ز پی قاتل من که میترسم          مبادا ناز تو باعث شود درنگ مرا

مرا کشند به جرم محبت تو و من            به این خوشم که برای تو می کشند مرا

.

میرزا عبدالباقی فرزند میرزا محمد حسین از بزرگزادگان کردستان بود که آباء و اجدادش نسل بعد نسل در وزارت اشتغال داشتند وی مردی بسیار شیرین بیان و خوش صحبت بوده و انوع شعر انیکو می سورده است

درباره زندگانی او میرزا عبدالله سنندجی مولف تذکره حدیقه امان اللهی مینویسد :

بعد از آنکه سن او به چهل سال رسید سپاه افلاس و مسکنت بر سر او تاختن آورده بعلت وفور صدمات روزگار غدار که شیر مردان را از جاده دلیری منحرف و در بادیه حیرانی و سرگردانی معتکف می سازد گویا نقصی به احوالش روی داده نسبت خبط دماغ به او میزدند باز با نهایت پریشانی و اختلال اوضاع و احوال از گفتن شعر مضایقه نداشتند . از هر مقوله تخمینا دوهزار بیت اشعار دارد

شیدا در اواخر عمر بینایی خود را از دست داد و در سال ۱۲۰۷ -۱۲۴۴ هجری – چشم از جهان فرو بست

این دیده غمدیده از ان دو دیده                    غیر از ستم و جور و جفا هیچ ندیده

میل دل عاشق نه به حور است و نه جنت        از روز ازل خاک در دوست گزیده

مهرت زازل کرد به نام من مهجور                مستوفی دیوان قضا ثبت جریده

دودی که از وگاه سیه می شود آفاق              آهی است که شیدا ز دل زار کشیده

.

ملا حسین از شاعران چیره دست اصفهان بود وی در سال ۱۱۱۶ – ۱۱۵۰ هجری – در اصفهان چشم به جهان گشود . پدرش به شغل سبزی فروشی امرار معاش میکرد ولی رفیق به این کار تن نداد و به تحصیل کمالات پرداخت و ذوق واستعداد جبلی او موجب شد در اندک زمانی در سلک ارباب فضل و ادب قرار گرفت

وی از جمله شاعرانی است که مقدمات شعر را در انجمن ادبی سید علی مشتاق بیاموخت . رفیق هوش و حافظه عجیبی داشت و در شناختن شعر خوب و سرودن سخن مرغوب معروف بود و از استادان این فن شمرده می شد

از اقسام شعر بیشتر به سرودن غزل می پرداخت و کلیه اشعارش به هشت هزار بیت می رسد

رفیق در سال ۱۱۷۶ – ۱۲۱۲ هجری – در اصفهان در گذشت

محفل آن خوش پسر جائی خوش است           محفلی خوش ، محفلی آرائی خوش است

نیست خوش کردن تمنای محال                  وصل او اما تمنائی خوش است

جنت از زاهد که ما را کوی دوست             منزلی خوب است و ماوائی خوش است

غیر من کم دل ز جائی نیست خوش           هرکه را بینی از جائی خوش است

هست کار عشق خوش کاری رفیق           خاصه آ« کش کار فرمائی خوش است

.

حاج سلیمان از شعرای معروف دوره زندیه است که با مشتاق وعاشق و آذر معاصر بوده و از جمله شعرای دوره بازگشت ادبی به شمار می رود. صباحی طبعی روان و ذوقی سرشار داشت و در انواع شعر به ویژه مرثیه سرائی بسیار قوی دست بود

در واقعه کربلا چهارده بند خوبی دارد ولی چندان معروف نیست . صباحی با لطفعلی بیگ آذر رابطه نزدیکی داشته و از آنجاست که آذر ۱۳ صفحه از آتشکده را به اشعار وی اختصاص داده است . در صورتی که شرح حال بزرگترین شعرا را در چند سطر تمام می کند

صباحی در سال ۱۱۷۱ – ۱۲۰۷ هجری – در گذشت  و سحاب پسر هاتف اصفهانی در تاریخ وفات او قطعه ای گفت که بیت آخر آن چنین است

غرض کلک سحاب از بهر ضبط سال تاریخش           رقم زد آه گز ملک فصاحت شد سلیمانی

از ممدوحان این شاعر ، محمد جعفر خان زند و آغا محمد خان قاجار و فتحعلی شاه قاجار را میتوان نام برد

مکش به خون پر و بالم که من هر انچه پریدم             به غیر گوشه بامت نشیمنی نگزیدم

هزار دانه فشاندند و رامشان نشدم من                     هزار سنگ زدی بر پری و من نپریدم

نظاره گل و گشت چمن به مرغ چمن خوش               که من به دام فتادم چو ز آشیانه پریدم

ندیدم آنکه توانم بدو گریختن از تو                         که بود دام تو گسترده هر طرف که دویدم

سزد که گر نفروشم غم ترا به دو عالم                    که نقد عمر ز کف داده و غم تو خریدم

.