شعراقرن پنجم هجری - 388 الی 485 شمسیقرن چهارم هجری - 291 الی 388 شمسی

زندگی نامه فرخی سیستانی

ابوالحسن علی بن جولوغ متخلص به فرخی از ردم سیستان شار بزرگ اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری است و از جمله سرآمدان سخن در عهد خویس است

پدر فرخی غلام خلف ابن احمد بود . فرخی در آغاز جوانی در خدمت یکی از قانان سیستان بود  ی در عنفوان جوانی در شاعری مهارت یافت  و چون ازدواج کرد و مخارج زندگی بر او فشار آورد در رو به درگاه چغایان کرد و با سرودن قصیده داغگان در شمار شاعران درباری قرار گرفت .ورود فرخی چندی بعد از قتل دقیقی اتفاق افتاد .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چون پرنده نیلگون بر روی پوشد مرغزار                 پرنیان هفت رنگ اندر سر آرد کوهسار

خاک را چون ناف آهو زاید بی قیاس                      بید را چون پر طوطی برگ روید بی شمار

دوش وقت نیمه شب بوی بهار آورد باد                   حدذا باد شمال و خرما بوی بهار

باد گویی مشک سوده دارد اندر آستین                     باغ گویی لعبتان ساده دارد در کنار

داغگان شهریار اکنون چنان خرم                          کاندرو از نیکوی حیران بماند روزگار

سبزه اندر سبزه بینی چون سپهر اندر سپهر             خیمه اندر خیمه بینی چون حصار اندر حصار

هرکجا خیمه هست خفته عاشقی با دوست مست         هرکجا سبزه هست شادان یاری از دیدار یار

وی سپس به درگاه محمود غزنوی روی آورد و تا پایان عمر در دربار غزنوی ماند. بیشتر اشعار فرخی اشعاری است که در این دربار سروده است وی همچنین در سفرهای جنگی همراه محمود بوده و کشور گشایی های او را توصیف کرده است.

برآمد پیلگون ابری ز روی نیلگون دریا                        چو رای عاشقان گردان چو طبع بیدلان شیدا

چو گردان گشته سیلابی میان آب آسوده                        چو گردان گردباد تندگردی تیره اندر وا

ببارید و ز هم بگسست و گردان گشت بر گردون            چو پیلان پراکنده میان آبگون صحرا

تو گفتی گرد زنگارست بر آیینهٔ چینی                        تو گفتی موی سنجاب است بر پیروزه‌گون دیبا

به سان مرغزار سبز رنگ اندر شده گردش                 به یک ساعت ملون کرده روی گنبد خضرا

تو گفتی آسمان دریاست از سبزی و بر رویش              به پرواز اندر آورده‌ست ناگه بچگان عنقا

همی‌رفت از بر گردون، گهی تاری گهی روشن           وزو گه آسمان پیدا و گه خورشید ناپیدا

به سان چندن سوهان‌زده بر لوح پیروزه                    به کردار عبیر بیخته بر صفحهٔ مینا

فرخی یکی از بهترین شاعران قصیده سرای ایران است  . سخنان وی در میان شاعران و قصیده سرایان هم از نظر سادگی زبان شعر و هم از لحاظ سادگی و صفای روحیات شاعر دارای تشخیص ئ امتیازاتی است. وی در استفاده از افکارات و احساسات عادی و بیان آنها به زبان ساده چندان مهارت به کار برده که گاه به پایه سعدی شاعر بزگ ایران می رسد. یعنی همان سادگیو لطلفت و ذوقی که سعدی در میان غزل سرایان دارد فررخی در میان قصیده گویان عهد خود داراست .

تغزل های فرخی از حیث اشتمال بر معانی بدیع  عشقی و احساسات و عواطف بی پیرایه شاعر که پاه بی پرده اظهار شده مشهور است و او در این تغزل ها نوعی احساساتی را که بر عاشق در احوال مختلف دست میدهد بیان داشته و در مدح نیز قدرت خلاقانه خود را در اوصاف رایع ممدوحان به کار انداخته است .

همه جا از سخن او چیره دستی در وصف آشکار است و در انواع توصیفات  از قبیل اوصاف طبیعی و معاشیق و ممدوحان و اعمال آنها و میدانهای جنگی و نظایر اینها این مهارت مشهود است

                    گل بخندید و باغ شد پدرام           ای خوشا این جهان بدین هنگام

                    چون بناگوش نیکوان شد باغ        از گل سیب و از گل بادام

                    هم‌چو لوح زمردین گشته‌ست       دشت هم‌چون صحیفه زر خام

                    گل سوری به دست باد بهار        سوی بوده همی‌دهد پیغام

                    که مرا با تو ار مناظره‌ای‌ست     من به باغ آمدم،به باغ خرام

شرف و قیمت و قدر تو به فضل و هنر است            نه به دیدار و به دینار و به سود و به زبان

هر امیری که به فضل و به هنر گشت بزرگ           نشود خرد به بد گفتن بهمان و فلان

گر چه بسیار بماند به نیام اندر،تیغ                       نشود کند و نگردد هنر تیغ، نهان

ور چه از چشم نهان گردد ماه اندر میغ                 نشود تیره و افروخته باشد به میان

شیر هم شیر بود گر چه به زنجیر بود                   نبرد بند و قلاده شرف شیر ژیان

 

 

.

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

‫5 نظرها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *