آرامگاه کورش

پارسیان جسد کورش را با بزرگداشت فراوان به پاسارگارد آوردند و برای آنکه از هم نپاشد آن را مومیایی کردند . در آن شهر در آرامگاه با شکوه ولی بیپیرایه و ساده ای که خود بنا کرده بود فرزند بزرگ به آغوش مادر میهن سپرده شد

این ارامگاه در گوشه جنوبی محوطه کاخ ها با سنگ آهکی سپیدی که به زردی می زند بنا شده است و دوهزار و پانصدر سال است که در برابر باد و باران و دستان خرابکار آدمیان پایداری کرده و هنوزم هم بر دشت پاسارگاد تسلط دارد

هنرمندان و سنگتراشان زبر دست یک سکوی بزرگ سنگی مستطیل شکل برآوردند که ۱۶۷ سانتیمتر بلندی دارد و آن را زیربنائی کرده اند برای یک سکوی بزرگ از شش رج ساخته شده است و هر رجه از رجه پائینی اش کوچکتر میباشد ، چنانکه شکل آن سکو به صورت یک برج پله پله ای یعنی زیگورات در آمده است. مربع مستطیلی که طرح این سکو را تشکیل میدهد بدون شالوده یعنی پله چسبیده به زمین به درازای ۱۲٫۷۵ و پهنای ۱۲٫۳۰ متر میباشد

رجه یکم از سطح زمین ۱۷۰ سانتیمتر بلندی دارد و رجه دوم و سوم هر کدام ۱۰۰ سانتیمتر، اما ارتفاع رجه چهارم و پنجم و ششم هرکدام ۵۵ سانتیمتر میباشد . سکوها هریک ۵۰ سانتیمتر پهنا دارند و از روی زمین تا بالای آخرین سکو روی همرفته ۵۳۵ سانتیمتر می باشد

بر فراز این سکوی آخری اتاق سنگی کوچکی ساخته اند که درون آن ۳۵*۲۳۰ سانتی متر و ارتفاعش ۲۱۰ سانتیمتر میباشد اما دیوارهایش ۱۵۰ سانتیمتر ستبری دارد و سقف درونی ان صاف است در حالی که سقف بیرونی شیب دوطرفه ای دارد که به صورت عدد ۸ است و از دوتخته سنگ بزرگ میان تهی – درونشان را ظاهرا برای سبک شدن تهی کرده بودند – درست شده

ارتفاع آرامگاه تا نوک شیروانی سقف که در نظر مجسم گردد ۵۵۵ سانتیمتر میباشد . مدخل این اتاق رو به شمال غرب است و ۷۸ سانتیمتر پهنا و ۱۳۰ سانتیمتر بلندی دارد . ظاهرا در خروجی دو لنگه ای بود و در هر یک از دو گوشه آستانه کوچک آن یک فرو رفتگی برای پاشنه ها درست کردند و شیار های افقی به ژرفای ۱۶ سانتیمتر در یک سمت و ۱۰ سانتیمتر در سمت دیگر کندند که در به هنگام باز شدند در آنها جای میگرفت

این آرامگاه ساده ولی شکوهمند که روی کمی از دوازده متر بلندی دارد هیچگونه پلکانی نداشت و نیازی هم به ساخت پلکان برای آن نبود زیرا چون کالبد شاهنشاه را در آن میگذاشتند دیگر نمی بایست در اتاق را باز کنند

در میان اتاق این آرامگاه ساده ولی شکوهمند تختی با پایه های زرین گذاردند و آن را با قالی های بابلی فرش کردند و قالیچه های ارغوانی زیر آن انداختند بر روی تخت نیم تنه و قبائی که کار هنرمندان بابلی بود و شلوارهای مادی و رداهای شاهانه ارغوانی و جامه های رنگارنگ و طوقی و یاره و تیغ و گوشواره های زرین گوهر نگار بسیار و پیاله ها و کاسه های گرانبها جای دادند و میزی زرین هم در کنار آن نیمکت گذاشتند

کورش را در تابوتی زرین بر روی تخت گذاردند و سپری و دو کمان سکائی در کنارش نهادند انگاه در آرامگاه را بستند و کمبوجیه نگهداریش را به چند تن از مغان سپرد

برای این مغان در همان نزدیکی خانه ای ساختند تا همواره همانجا باشند و هر روزه یک گوسفند و کوزه ای شراب به انها میدادند و هر ماه یک اسب نزدشاه می فرستادند تا برای شاهنشاه بزرگ که پهلوان ویل ایرانیان بود قربانی کنند و بدین گونه روان او را چون ایزد مهر ارجمند دارند

گرداگرد آرامگاه را درختان بلند و سایه گستر فراوان پوشانیده بود و فردوس بزرگ کورش که آرامگاه اور ا در بر داشت همواره زیارتگاه ایراناین بود تا انکه در حمله اسکندر زیان دید و گنجینه ای که در آرامگاه آن رادمرد بود نیز به تاراج رفت. ظاهارن داریوش بزرگ بفرمود تا این نوشته را به زبان پارسی باستان در درون آرامگاه بگذارند

 مرد ! منم کورش ، پسر کمبوجبه ، که شاهنشاهی پارسی را ایجاد کردم و خداوندگار آسیا بودم. پس بدین بنای من رشک مبر

چنین بود سر انجام کورش بزرگ و وی این گونه در جائی که زاده شده بود در بستر جاوید خود بخفت . لیکن مردمان نابکار نتوانستند آ« اتاق کوچک را هم بدان بزرگ مرد واگذارند و در آن دست به تاراج و تبهکاری گشودند

.